Ντέλα Πόρτα, Τζάκομο

(Jacomo Della Porta, Ρώμη ;1540 – 1602). Ιταλός αρχιτέκτονας. Ερμηνευτής του Μιχαήλ - Αγγέλου, όπως όλοι οι μανιεριστές, ανέπτυξε όλη την καλλιτεχνική του δραστηριότητα στη Ρώμη. Τα έργα του κατέχουν εξέχουσα θέση στην εποχή της μετάβασης των αρχιτεκτονικών μορφών από το τέλος του 16ου αι. στο μπαρόκ. Το 1587 ανέλαβε, μαζί με τον Ντομένικο Φοντάνα, να τελειώσει τον τρούλο του Αγίου Πέτρου. Επέφερε μεταβολές στο Μιχαηλαγγελικό σχέδιο και τόνισε περισσότερο την οξεία απόληξη του τρούλου εξαιτίας της ανάπτυξης της εκκλησίας σε μήκος. Κατασκεύασε ακόμα την πρόσοψη της εκκλησίας του Ιησού, μετατρέποντας το αρχικό σχέδιο του Βινιόλα. Για τον Βινιόλα η έννοια της πρόσοψης ήταν να συνοψίζει με την προοπτική κατασκευή της τη διάταξη του εσωτερικού χώρου. Ο Ν. απλοποίησε τις προσόψεις, ελαφρύνοντας τις αντιθέσεις των γεμάτων και των κενών όγκων και δημιουργώντας επίπεδες επιφάνειες. Ο τρόπος ακόμα με τον οποίο τοποθετούνται τα κτίρια δίνει στις προσόψεις πραγματική πολεοδομική αξία, γι’ αυτό και η διαμόρφωσή τους δεν ακολουθεί το εσωτερικό σχήμα του κτιρίου, αλλά προσαρμόζεται με το εξωτερικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο εντάσσονται τα κτίρια. Αυτό το νόημα έχουν οι προσόψεις της Μαντόνα ντέι Μόντι (1580) και του Σαν Λουίτζι ντέι Φραντσέζι (1589). Ο Ν. συνεχίζοντας την απλοποίηση των εξωτερικών όγκων καταλήγει σε γραμμικά σχήματα, όπως στο παρεκκλήσιο του Σαν Πάολο άλε Τρε Φοντάνε. Άλλα αξιόλογα έργα του Ν. είναι ο Άγιος Αντώνιος των Ελλήνων, το μέγαρο του πανεπιστημίου, η έπαυλη Αλντομπραντίνι στο Φρασκάτι και η Κρήνη των Χελωνών, που συμπληρώθηκε με τα χάλκινα έργα του Ταντέο Λαντίνι. Τζάκομο Ντέλα Πόρτα: πρόσοψη της εκκλησίας του Ιησού στη Ρώμη.